SARP Katowice


Dom Pracy Twórczej Architektów
Willa generała Jerzego Ziętka
ul. Zielona 1
43-450 Ustroń


Google
Facebook

Historia
Henryk Buszko i Aleksander Franta tworzyli znany tandem górnośląskich architektów. Są autorami wielu ważnych obiektów, między innymi Osiedla Tysiąclecia w Katowicach, ośrodków sanatoryjno-wypoczynkowych w Ustroniu, Szczwnicy, Łebie oraz wiel gmachów z ponad 500 wykonanych projektów. Oprócz wymienionych realizacji architekci zaprojektowali także wiele budynków jednorodzinnych, w tym dwie prominenckie wille w Ustroniu dla dygnitarzy ówczesnego aparatu władzy: generała Jerzego Ziętka, pełniącego funkcję wojewody śląskiego i Edwarda Gierka, pierwszego sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Obie tworzą jednorodny zespół zabudowań, kompozycyjnie wzajemnie się dopełniający, w którym wklęsła zachodnia fasada willi Edwarda Gierka znajduje kontynuacje w wypukłej ścianie garażu willi Jerzego Ziętka.
Wjazd i wejście na parcelę prowadzą od północy przez bramę-mur, stopniowo odsłaniając wieloplanową rozrzeźbioną bryłę willi, która składa się z trzech podstawowych elementów wolumetrycznych: dwukondygnacyjnej części mieszkalnej, obejmującej apartament właściciela i mieszkanie dozorcy, jednokondygnacyjnej, całkowicie przeszklonej werandy i jednokondygnacyjnego, quasi-owalnego garażu nakrytego tarasem, który - niby most - łączy się od wschodu z willą. Taras ten ma kwadratowy otwór, przez który wyrasta pokaźnej wielkości drzewo, umożliwiając bezpośredni kontakt z jego koroną osoom wypoczywającym. Od południa znajduje się obszerny ogród krajobrazowy z basenem wodnym. Od tej strony dom ma największe przeszklenia, taras i loggię, które ułatwiają bezpośredni i pośredni kontakt z zielonym otoczeniem.
Pomieszczenia zostały rozplanowane na wielu poziomach rozłożonych co pół kondygnacji, co ułatwia strefowanie i rozgraniczanie dostępności poszczególnych partii wnętrz. Najniżej znajduje się rozległy podcień, usytuowany między garażem a wejściem głównym. Drzwi są nieco ukryte - kontrolę nad nimi sprawuje ze swojego mieszkania dozorca. Na poziomie 90 cm nad gruntem znajduje się przedpokój, obszerny hol recepcyjny i weranda z ogrodem zimowym o powierzchni 35 metrów kwadratowych, całkowicie przeszklona, z rozsuwanymi drzwiami, które umożliwiają połączenie jej z holem i ogrodem zewnętrznym.
Na tym poziomie ulokowano także mieszkanie dozorcy (o powierzchni 27 metrów kwadratowych), dostępne z bocznego wejścia. Na półpiętrze, 1,4 metra powyżej poprzedniego poziomu, znajduje się kuchnia i pokój dzienny z jadalnią o powierzchni 41 metrów kwadratowych.
Kolejna strefa, najbardziej prywatna, została zaplanowana na wyższym poziomie. Składa się z trzech sypialni i węzła sanitarnego. Najwyżej na ostatnim półpiętrze, ulokowano poddasze magazynowe, umożliwiające wyjście na dach. Część zachodnia domu ma podpiwniczenie z pomieszczeniami gospodarczymi i niewielkim pokojem kominkowym.
Po śmierci generała Jerzego Ziętka willa była opuszczona i w 1987 roku została wykupiona przez Stowarzyszenie Architektów Polskich, które dostrzegło w niej szczególne wartości estetyczne, historyczne i potencjał dla nowej funkcji - Domu Pracy Twórczej Architekta, który funkcjonuje do dziś.

Słynne wille Polski - red. Ryszard Nakonieczny