Kup kielich - uratuj dworzec w Katowicach!
Zapraszamy wszystkich architektów do symbolicznego zakupu jednego żelbetowego
kielicha z katowickiego dworca kolejowego. Zakup fragmentu brutalistycznego dworca
stanowi akcję ochrony budynku przed wyburzeniem. Zebrane w ten sposób pieniądze
pozwolą zorganizować ideowy konkurs na modernizację dworca i zagospodarowanie jego otoczenia. Kupując kielich można się przyczynić do uratowania przed zniszczeniem
jednej z najważniejszych ikon współczesnej polskiej architektury.

idea akcji
Dworzec kolejowy w Katowicach, jeden z najlepszych powojennych budynków w Polsce, najdoskonalszy przykład brutalizmu w kraju o unikatowej konstrukcji kielichowej ma zostać wyburzony. W jego miejscu hiszpański deweloper Neinver chce wybudować galerię handlową. Zapowiada odtworzenie kielichów. Mimo zgodnego protestu całego środowiska architektonicznego, mimo wielu opinii historyków sztuki o niepowtarzalnej wartości budynku, deweloper podtrzymuje swoje stanowisko, ma też poparcie władz regionu, które już wydały pozwolenie na budowę galerii i wyburzenie dworca (te ostatnie oparto na zmanipulowanej ekspertyzie stanu technicznego dworca).

Niestety nie podjęto w ogóle dyskusji o zasadności całej inwestycji. Czy w gęstej tkance XIX-wiecznej powinno się lokować olbrzymiego molocha handlowego? Już dziś okoliczny układ drogowy jest niedrożny, a po realizacji inwestycji sytuacja na wąskich ulicach będzie jeszcze trudniejsza. Budynek dworca to ikona miasta, jednak bardzo zaniedbana. Nigdy nie ukończono placu przed dworcem, na którym panuje chaos pogłębiony przez niekontrolowany handel. Niestety miasto i województwo zamiast ogłosić konkurs architektoniczno-urbanistyczny na dworzec i jego otoczenie oddały całą sprawę PKP, które podeszła do sprawy dworca w sposób stricte ekonomiczny – sprzedać i pozbyć się kłopotu.

Jako architekci chcemy jednak pokazać alternatywę dla poczynań władz regionalnych, PKP oraz dewelopera. Dworzec nie musi być wyburzony, nie musi go zastąpić tak wielka galeria handlowa. Chcemy pobudzić wielką dyskusję o tym fragmencie Katowic - ze względu na wartość budynku sądzimy, że zainteresuje ona ludzi z całej Polski, może też ze świata.

Na dniach chcemy ogłosić ideowy konkurs na koncepcję modernizacji dworca i jego otoczenia. Owoce konkursu będą orężem w walce o inne potraktowanie dworca. Wyburzenie ma szansę być wstrzymane, nad czym pracuje obecnie katowicki oddział SARP-u, chcący zaskarżyć decyzję o wydaniu pozwolenia na budowę w odpowiednich instancjach.

Mając nowe idee przebudowy dworca pokażemy przeciwnikom dworca, że Katowice mają większy wybór – nie tylko pomiędzy brudnym i zaniedbanym dworcem a olbrzymią galerią handlową, która zdławi całkowicie plac Szewczyka. Są jeszcze inne możliwości. Jakie? Wierzymy, że właśnie konkurs pozwoli wyłonić nowe drogi rozwoju tego miejsca.

Wpierw jednak proponujemy polskim architektom symboliczny zakup żelbetowych kielichów. Dzieło warszawskich Tygrysów (architektów Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego) oraz Wacława Zalewskiego chcemy sprzedawać za symboliczną kwotę – jeden kielich wyceniamy na tysiąc złotych, jednak liczymy, że to tylko cena wyjściowa.

Architekci symbolicznie kupując kielichy pokażą wszystkim, że sprawa katowickiego dworca jest im bliska. Wszystkie zarobione w ten sposób pieniądze zostaną przeznaczone na ideowy konkurs dotyczący dworca. Chcemy, by zbiórka pieniędzy w ten sposób była całkowicie publiczna i jawna. Będziemy o zebranych kwotach informować przez media oraz przez profil dworca na facebooku – Brutal z Katowic, który obecnie integruje społeczność obrońców unikalnej konstrukcji dworca.

Wszystkie działania mają mieć charakter otwarty – zarówno konkurs, jak i związana z nim dyskusja. Nie mają zamykać się do wąskiego grona architektów, czy urbanistów, ale włączać całe społeczeństwo.

Sam konkurs również ma być rodzajem wielkiej debaty – o Katowicach, o dworcu, o placu Szewczyka, o spinaniu śródmieścia rozciętego przez tory, o sposobach rewaloryzacji zaniedbanych modernistycznych gmachów – czyli o tych wszystkich sprawach, o których niestety w mieście się nie dyskutuje, tylko podejmuje odgórne decyzje. Chcemy by na każdym etapie konkursu odbywały się debaty z udziałem mieszkańców, specjalistów, deweloperów i przedstawicieli miasta.

Wierzymy, że nasz ideowy konkursu nie tylko pokaże lepsze rozwiązania dla miasta, ale i przekona decydentów, że tylko poprzez demokratyczną debatę można projektować tak ważne przestrzenie publiczne.

Liczymy, że pokłosiem naszego konkursu będą wytyczne do kolejnego – już w pełni profesjonalnego i międzynarodowego konkursu architektoniczno-urbanistycznego dotyczącego modernizacji dworca wraz z zagospodarowaniem jego otoczenia.


inicjatorzy akcji
Idea sprzedaży kielichów wyszła od grupy Napraw Sobie Miasto – non-profitowego stowarzyszenia z Katowic, które podjęło się akcji ratowania hali dworca w Katowicach przed wyburzeniem. Propozycję zakupu 16 żelbetowych kielichów wysłało do najsłynniejszych architektów świata – m.in. Franka Gehry`ego, Zahy Hadid, sir Normana Fostera. Akcja ma pokazać jak wartościowym obiektem jest dworzec w Katowicach.

Do akcji przyłączył się katowicki architekt Tomasz Konior, który jako pierwszy symbolicznie kupił jeden z kielichów. Kolejnym „kupcem” fragmentu konstrukcji dworca został uznany amerykański architekt Bernard Tschumi.  Inicjatywą symbolicznej sprzedaży kielichów zainteresował się katowicki oddział SARP-u oraz facebookowy profil dworca – Brutal z Katowic – obecnie największa społeczność zrzeszająca prawie 4 tysiące osób chcących uratowania katowickiego dworca.

Brutal z Katowic wraz z Katowickiem SARP-em, Grupą Napraw Sobie Miasto chce rozszerzyć akcję symbolicznej sprzedaży kielichów dworcowych. Architekci z całej Polski mogą kupić dzieło swoich starszych kolegów – wybitnych mistrzów, ratując je przed zapomnieniem i unicestwieniem.


jak kupić kielich?
Zakupu kielichów dokonuje się przez wpłaty na konto katowickiego oddziału SARP.
Stowarzyszenie Architektów Polskich o/Katowice
ul. Dyrekcyjna 9
40-013 Katowice
nr konta: PBK BPH o/Katowice 71 1060 0076 0000 40 99 8000 8644
tytuł wpłaty: Darowizna na działalność statutową SARP-u. Akcja ratowania dworca w Katowicach.